محمود مصدق :نزدیک به دو دهه پیش برنامه ریزی ها در خصوص حفظ نیروهای انسانی و منابع مادی با شناسایی از خطرات و پیشگیری از وقوع حوادث در محیط های کاری که با عنوان بهداشت حرفه ای و ایمنی کار یاد می شود آغاز شده و در دستور کار مسئولان قرار گرفته است. با این همه پرسش اینجاست که  بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در ایران تا چه اندازه رعایت می شود و جایگاه کشورمان در رعایت مسایل ایمنی کار در سطح جهان چگونه است ؟  

جایگاه ایران مناسب نیست

نائب رئیس کانون انجمن های صنفی مسئولین حفاظت فنی ، ایمنی و بهداشت کار کشور در این باره به قدس می گوید :  تا ۱۶  سال پیش  بهداشت حرفه ای و ایمنی کار در ایران کاملاً به صورت سنتی انجام می شد اما از آن زمان به بعد کم کم اقدامات به صورت حرفه ای و علمی تر  انجام شده به طوری که الان تا حدی واژه HSE  یا همان بهداشت حرفه ای ، ایمنی کار و محیط زیست جا افتاده است البته این بدین معنی نیست که بگوییم این موضوع آن گونه که لازم است رعایت می شود .  

محمد جواد حیدری، جایگاه ایران را در دنیا در زمینه رعایت مسائل ایمنی کار مناسب ارزیابی نمی کند و می گوید : آمار حوادث ناشی از کار در ایران بویژه در بخش ساختمانی بسیار بالا است.برای مثال۳۲ درصد حوادث کار کشور فقط مربوط به حوادث ساختمانی است که ۴۰ درصدش به فوت منجر می شود .

وی ضعف وزارتخانه های کار و بهداشت در بازرسی و نظارت از کارگاه های تولیدی و خدماتی را دلیل رعایت نشدن اصول ایمنی و بالا بودن حوادث ناشی از کار در ایران می خواند و می گوید : تعداد بازرسان این دو دستگاه بسیار کم هستند و نمی توانند پاسخگوی نیاز باشند .  

وی عدم حمایت قانون و دولت از کارفرما را از دیگر عوامل بالا بودن حوادث ناشی از کار در کشور می داند و می افزاید:کارفرما در ایران مسائل و مشکلات خاص خود را دارد و دیگر نباید دغدغه  HSE را داشته باشد ، اما می بینم که  مفاد ۸۶ تا  ۹۵  قانون کار به صراحت کنترل حوادث را به عهده کارفرما گذاشته است و دولت نیز جز برگزاری چند همایش و جلسه کار خاصی در زمینه بهداشت حرفه ای ، ایمنی کار و محیط زیست انجام نمی دهد در حالی می تواند از محل ۲۰ درصدی که کارفرما بابت تامین اجتماعی می پردازد  از کارفرما حمایت های لازم را بکند مثلاً هزینه های آموزش کلاس های ایمنی کار کارگران را بپردازد .

۱۸۰۰ نفر سالانه قربانی حوادث کار

دبیر کل کانون انجمن های صنفی کار ایران نیز چنین نگاهی دارد و به قدس می گوید: ایمنی کار در ایران همپای صنعت رشد نکرده است .هادی ابوی با اشاره به این که طبق گزارش ها و آمارهای ارائه شده از سوی وزارت تعاون ، کار و رفاه اجتماعی حوادث ناشی از کار سالانه  ۱۸۰۰ ایرانی را به کام مرگ می کشاند و حدود ۱۴ هزار نفر براثر بیماری های ناشی از کار قربانی می شوند ،تصریح می کند : در واقع روزانه ۵/۴ نفر در حوادث کار فوت می کنند. چنین آماری کشورمان را در بین ۱۸۶ کشور دنیا در رتبه ۱۰۲ قرار داده است که اصلاً شایسته نیست و باید تلاش کنیم که این جایگاه را بهبود بدهیم .

وی با بیان این که کارگاه ها و واحدهای تولیدی کشور مجهز به ابزارهای ایمنی مورد نظر وزارت کار هستند،می افزاید: اما گاهی عدم آموزش کارگران حادثه ساز می شود.مثلاً تعویض باتری در تونل حادثه انفجار در معدن زغال سنگ یورت در آزاد شهر را رقم  زده ، درحالی که این معدن از نظر تجهیزات ایمنی مشکلی نداشته است و دو مسئول ایمنی بهداشت نیز در هنگام حادثه در آنجا  حضور داشته اند که جانشان را از دست داده اند .

روزانه ۵/۴ نفر در حوادث کار فوت می کنند. چنین آماری کشورمان را در بین ۱۸۶ کشور دنیا در رتبه ۱۰۲ قرار داده است که اصلاً شایسته نیست و باید تلاش کنیم که این جایگاه را بهبود بدهیم .وی ضعف شدید آموزش ایمنی کار را عمده دلیل بالا بودن حوادث ناشی از کار در کشور می داند و می گوید : قبل از مولفه هایی مثل تجهیزات ایمنی و تعیین مسئول ایمنی آموزش ، ایمنی کارگران ملاک است که متاسفانه اقدامات دولت  در حوزه آموزش ایمنی و بهداشت حرفه ای بسیار ضعیف است .

 وی با اشاره به این که طبق بررسی ها حوادث ناشی از کار سالانه حدود ۹۰ هزار میلیارد تومان هزینه به کشور  تحمیل می کند، می گوید : اگر بخشی از این هزینه صرف آموزش ایمنی کارگران شود در آن صورت جلوی ۳۰ درصد حوادث ناشی از کار گرفته می شود .

ابوی نیز از ضعف نظارت توسط وزارتخانه های کار و بهداشت به عنوان یکی دیگر از عوامل بالا بودن حوادث کار در کشور یاد می کند و می گوید : تعداد بازرسان ایمنی و بهداشتیاران این دو وزارتخانه به چهار هزار نفر هم نمی رسد که  به هیچ وجه پاسخگوی نیازها نیست .

یک عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نیز در همین خصوص می گوید حوادث تلخ  پلاسکو و انفجار معدن زغال سنگ در استان گلستان به خوبی نشان می دهد که رعایت ایمنی کار در کشور زیر سوال است .

مسعود رضایی؛با اشاره به این که اگر نظارت ها بدرستی صورت گیرد و از تجهیزات ایمنی به خوبی استفاده شود آنوقت شاهد چنین حوادث تلخی نخواهیم بود ، تصریح می کند : مسئولان در ارتباط با ایمنی کار فقط شعار می دهند اما در عمل به نظارت و بازرسی از واحدهای تولیدی و خدماتی توجه نمی کنند که همین امر نقش زیادی در بالا بودن حوادث ناشی از کار در کشور دارد . 

کمبود بازرس نداریم

با این همه دکتر خسروصادق نیت رئیس مرکز سلامت و محیط کار وزارت بهداشت در گفت و گو با قدس از جایگاه مناسب ایران در منطقه از لحاظ بهداشت حرفه ای سخن می گوید و می افزاید: ما در کشور ۲ هزار بازرس بهداشت حرفه ای داریم که در قالب تیم های بازرسی از موسسات و کارگاه های تولیدی بازدید می کنند تا عوامل زیان آور محیط کار بیش از حد مجاز نباشد و کارگر آسیب نبیند .

وی در پاسخ به این پرسش که آیا بازرسی ها و نظارت ها کافی و پاسخگوی نیازها است؛می گوید:ما برای نظارت یکسری کمبودهایی برای دسترسی بازرسان به موسسات و واحدهای تولیدی داریم که قرار شده طی امسال این کمبود ها برطرف شود تا بتوانیم از حداکثر توان بازرسان استفاده کنیم .